COP29

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) 2024-cü ilin noyabrında Bakıda keçiriləcək. Bu, Azərbaycan tarixində ən böyük və ən əhəmiyyətli beynəlxalq tədbirlərdən biri olmaqla yanaşı, qlobal iqlim fəaliyyətinin gələcəyini müəyyən edən kritik bir sammitdir. Tədbir 200-ə yaxın ölkədən on minlərlə nümayəndəni, dövlət və hökumət başçılarını, sivil cəmiyyət və biznes liderlərini bir araya gətirəcək. COP29 sammitinin Bakıda keçirilməsi qərarı Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki nüfuzunun artdığını, eyni zamanda ölkənin qlobal iqlim çağırışlarına həssas yanaşdığını göstərir. Tədbirin əsas diqqət mərkəzində maliyyələşdirmə, yəni iqlim fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsi üçün zəngin və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında ədalətli maliyyə mexanizmlərinin müəyyənləşdirilməsi dayanacaq. Sammitin Əsas Hədəfləri və Beynəlxalq Kontekst COP29 Sammiti xüsusilə Paris Sazişinin məqsədlərinə çatmaq üçün kritik əhəmiyyət daşıyır. 2025-ci il hədəflərinə qədər olan dövrdə Bakı Konfransının əsas gündəliyində bu məsələlər yer alacaq: İqlim Maliyyəsi (The New Collective Quantified Goal - NCQG): 2020-ci ildə inkişaf etmiş ölkələr tərəfindən inkişaf etməkdə olan ölkələrə ayrılması vəd edilən illik 100 milyard ABŞ dollarından sonra gələn yeni maliyyə hədəfinin müəyyən edilməsi. Bu məqsəd iqlim adaptasiyası və mitigasiyası üçün zəruri olan onlarla, hətta yüzlərlə milyard dollarlıq vəsaitin həcmini və mənbələrini təyin edəcək. Milli Müəyyənləşdirilmiş Töhfələrin (NDC) Gücləndirilməsi: Ölkələrin 2030-cu ilədək karbon emissiyalarının azaldılması öhdəliklərini (NDC-lərini) gücləndirməyə dair müzakirələr aparılacaq. Qlobal Tədarük (Global Stocktake): COP28-də yekunlaşan qlobal tədarük prosesinin nəticələrinə uyğun olaraq, növbəti addımların müəyyən edilməsi və fosil yanacaqlardan uzaqlaşma ilə bağlı qərarların praktiki icra mexanizmlərinin yaradılması. COP29 beynəlxalq icmanın iqlim böhranına birgə cavab vermək əzmini yoxlayan bir platforma olacaq. Azərbaycanın “Yaşıl Dünya” Gündəliyi və Öhdəlikləri Azərbaycan, qlobal iqlim fəaliyyətinin təşkilatçısı olaraq öz milli iqlim siyasətini də gücləndirir. Prezident İlham Əliyev tərəfindən elan edilmiş “Yaşıl Dünya Naminə Həmrəylik İli” və “Yaşıl Enerji” strategiyası ölkənin COP29-a ciddi hazırlaşdığını göstərir. Azərbaycanın iqlim gündəliyi iki əsas istiqamətdə cəmlənir: Bərpa Olunan Enerji və Enerji Keçidi: Ölkənin zəngin külək və günəş enerjisi potensialından istifadə etməklə enerji portfelini şaxələndirmək və karbon neytrallığına nail olmaq hədəflənir. Xüsusilə işğaldan azad edilmiş ərazilər, "Yaşıl Enerji Zonası" elan edilərək bu keçidin lokomotivi olacaq. Milli Töhfələrin (NDC) Yeridilməsi: Azərbaycan, 2030-cu ilə qədər istixana qazı emissiyalarını 1990-cı illə müqayisədə 35%, 2050-ci ilə qədər isə 40% azaltmağı öhdəsinə götürüb. COP29 çərçivəsində ölkə bu hədəflərə necə nail olacağı barədə planlarını beynəlxalq ictimaiyyətə təqdim edəcək. Bakının COP29-a ev sahibliyi etməsi ölkənin özünün iqlim dəyişikliyinə adaptasiya tədbirlərini sürətləndirməsi və qlobal həmrəyliyə töhfə verməsi üçün unikal fürsət yaradır. Təşkilati Hazırlıqlar və Gözləntilər COP29 sammitinin yüksək səviyyədə keçirilməsi üçün Azərbaycanda genişmiqyaslı hazırlıq işləri aparılır. Tədbirin keçiriləcəyi məkan kimi Bakı Ekspo Mərkəzi və ətrafdakı infrastrukturun modernləşdirilməsi planlaşdırılır. Azərbaycanın COP29-dakı sədrlik mövqeyi, əsas neft-qaz ölkəsi kimi, iqlim danışıqlarına yeni, balanslaşdırılmış bir perspektiv gətirə bilər. Azərbaycan, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında iqlim maliyyəsi məsələsində bir körpü rolunu oynamağı hədəfləyir. Qlobal gözlənti, Bakı Konfransının maliyyə öhdəlikləri ilə bağlı konkret və icra edilə bilən qərarlar qəbul etməsi, habelə qlobal temperatur artımını 1.5 dərəcə Selsi həddində saxlamaq üçün ölkələri daha iddialı addımlar atmağa təşviq etməsidir. COP29 Azərbaycanı "qara qızıl"dan "yaşıl enerji"yə keçidin önündə dayanan bir ölkə kimi qlobal xəritəyə yerləşdirəcək.