Heydər Əliyev

Heydər Əlirza oğlu Əliyev (1923–2003) Azərbaycan xalqının tarixində Ulu Öndər və Ümummilli Lider adı ilə əbədiləşmiş dahi siyasi və dövlət xadimidir. Onun çoxşaxəli fəaliyyəti, dəmir iradəsi və uzaqgörən siyasəti Azərbaycanın həm Sovet dövründə, həm də müstəqillik illərində inkişafının və xilasının təminatçısı olmuşdur. Sovet Azərbaycanının Yüksəlişi (1969–1982) Heydər Əliyev 1969-cu ildə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Birinci katibi seçilərək respublikaya rəhbərliyə başladı. Bu dövr, Azərbaycan tarixində intibah dövrü kimi xarakterizə olunur. O, genişmiqyaslı islahatlar həyata keçirdi, iqtisadiyyatın inkişafına, xüsusilə sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrinin modernləşdirilməsinə nail oldu. Azərbaycanda yüzlərlə yeni müəssisə, zavod və fabrik tikildi, böyük kadr potensialı yaradıldı. Minlərlə azərbaycanlı gənc keçmiş SSRİ-nin nüfuzlu ali məktəblərinə təhsil almağa göndərildi. Əliyevin rəhbərliyinin ən mühüm nailiyyətlərindən biri də milli-mənəvi dəyərlərə və Azərbaycançılıq ideologiyasına göstərdiyi xüsusi diqqət oldu. Məhz onun sayəsində 1978-ci il Konstitusiyasına Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi daxil edilməsi kimi tarixi qərar qəbul edildi. Bu, imperiya şəraitində milli özünüdərkin güclənməsi üçün misilsiz bir addım idi. O, eyni zamanda, Azərbaycan mədəniyyətinin, ədəbiyyatının və incəsənətinin inkişafına dəstək verdi, milli kadrların irəli çəkilməsi siyasətini apararaq respublikanın gələcək müstəqilliyi üçün möhkəm zəmin hazırladı. 1982-ci ildə Moskvaya, Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun üzvü və SSRİ Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini vəzifəsinə irəli çəkilməsi onun böyük siyasi çəkisinin təsdiqi idi. Xilaskarlıq Missiyası və Müstəqilliyin Möhkəmləndirilməsi (1993–2003) 1991-ci ildə Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etsə də, 1990-cı illərin əvvəlləri ölkə üçün xaotik, daxili çəkişmələrlə və Ermənistanın hərbi təcavüzü ilə müşayiət olunan ən ağır dövr oldu. Vətəndaş müharibəsi təhlükəsi, iqtisadi iflas və siyasi anarxiya dövlətçiliyin varlığını sual altına almışdı. Məhz belə bir zamanda, 1993-cü ilin iyununda Azərbaycan xalqı öz taleyini dahi liderə etibar etdi. Xalqın təkidli tələbi ilə Bakıya qayıdan Heydər Əliyev, qısa müddətdə ölkədə ictimai-siyasi sabitliyi təmin etdi. Bu hadisə müstəqil Azərbaycanın tarixində Milli Qurtuluş Günü kimi qeyd olunur. Hakimiyyətə gəlişindən sonra Heydər Əliyev dövlət quruculuğu prosesinə başladı. 1995-ci ildə ilk milli Konstitusiyanın qəbulu hüquqi, demokratik dövlətin bünövrəsini qoydu. Onun rəhbərliyi ilə Azərbaycanın gələcək iqtisadi inkişafının əsası qoyuldu – 1994-cü ildə imzalanmış "Əsrin Müqaviləsi" ölkənin neft strategiyasını müəyyənləşdirdi və Qərb investorlarının Azərbaycana axınına yol açdı. Böyük neft-qaz layihələrinin icrası ölkə iqtisadiyyatının dinamik inkişafına təkan verdi. Heydər Əliyev güclü ordu quruculuğuna xüsusi önəm verdi, beynəlxalq əlaqələri genişləndirdi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü məsələsini dünya ictimaiyyətinin diqqət mərkəzində saxladı. O, Azərbaycançılıq ideologiyasını milli dövlətçiliyin aparıcı qüvvəsinə çevirdi, dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinin gücləndirilməsi istiqamətində işlər gördü. Ulu Öndər bütün həyatını xalqına xidmətə həsr etmiş, ən çətin məqamlarda xalqın dayağı olmuşdur. Onun siyasi irsi və dövlətçilik fəlsəfəsi müasir Azərbaycanın inkişaf yolunu müəyyənləşdirən sarsılmaz təməldir. Heydər Əliyev təkcə bir lider deyil, həm də xalqının qəlbində əbədiyaşar xilaskar və dahi şəxsiyyət kimi qalmışdır. Onun müəyyənləşdirdiyi siyasi kurs bu gün də uğurla davam etdirilir, müstəqil Azərbaycanın dayanıqlı inkişafını təmin edir.