dulusçu

Dulusçuluq (saxsı məmulatlar istehsalı) insan sivilizasiyasının ən qədim və mühüm sənət növlərindən biridir. Dulusçu isə gil materialından xüsusi alətlər və dulus çarxı vasitəsilə məişət, dekorativ və ya bədii əşyalar (qablar, vazalar, heykəlciklər) hazırlayan peşəkar sənətkardır. Bu sənətin mahiyyəti, torpaqdan alınan adi gilə forma vermək, onu bişirməklə sərtləşdirmək və davamlı bir əşyaya çevirməkdən ibarətdir. Dulusçuluğun tarixi Neolit dövrünə, yəni təxminən 10.000 il əvvələ gedib çıxır. Bu sənətin ixtirası insanlara su, ərzaq və taxıl saxlamaq üçün davamlı qablar yaratmağa imkan vermiş, beləliklə oturaq həyat tərzinin inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Qədim dövrlərdə dulusçuluq məhsulları həm də ticarətin vacib bir hissəsi olmuşdur. Azərbaycanın Şəki, Lahıc və digər bölgələrində dulusçuluq ənənələri əsrlər boyu qorunub saxlanılmışdır. Dulusçuluq Prosesinin Əsas Mərhələləri Dulusçunun iş prosesi bir neçə məsuliyyətli mərhələdən keçir: Gilin Hazırlanması: İstifadə ediləcək gil materialının təmizlənməsi, yumşaldılması və hava qabarcıqlarından azad edilməsi. Forma Vermə: Ənənəvi olaraq dulus çarxında və ya əl ilə gilin istənilən formaya salınması. Bu, sənətkarın bacarığını və dəqiqliyini tələb edən əsas mərhələdir. Qurudulma: Hazırlanmış məmulatın çatlamaması üçün xüsusi şəraitdə yavaş-yavaş qurudulması. Bişirilmə (Yandırma): Məmulatların yüksək temperaturda (adətən 900-1200°C) xüsusi sobalarda bişirilərək sərt və davamlı hala gətirilməsi. Şirlənmə (Minalanma): Bəzən qabların su keçirməz olması və estetik görünüşü üçün üzəri xüsusi şirə (mina) ilə örtülür və yenidən bişirilir. Dulusçuluq hazırda həm sənət (unikal əsərlər), həm də peşə (məişət qabları) kimi əhəmiyyətini qoruyur. Bu sənət həm də əlilliyi olan şəxslərin peşə-əmək reabilitasiyası mərkəzlərində öyrədilir, çünki incə motorikanı və yaradıcılığı inkişaf etdirir.