#günbəz
günbəz
Günbəz, memarlıqda dairəvi, çoxbucaqlı və ya ellips formalı binaların üstünü örtmək üçün istifadə edilən yarımkürə şəklindəki konstruktiv və bədii elementdir. Bu mühəndislik həlli əlavə dayaqlar olmadan geniş sahəni örtməyə imkan verir, yükü sıxılma gərginliyi şəklində kənar dayaqlara ötürür. Günbəzlərin tikintisi qədim dövrlərdən, xüsusilə Qədim Roma və Şərq memarlığında, geniş yayılmışdır.
Azərbaycan memarlığında günbəz, əsasən məscidlər, türbələr (günbəzli tikililər) və ictimai binaların inşasında tətbiq olunmuşdur. Marağadakı "Qırmızı Günbəz" (1148) və Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbinin əsərləri bu sahədəki inkişafı göstərir. Yeddigünbəz türbələr kompleksi kimi abidələr isə Azərbaycan memarlığının səkkizbucaqlı türbə ənənəsini və çatmatağlı günbəz üslubunu əks etdirir. Günbəz tək funksional deyil, həm də binaya heybətli və bədii ifadə verən mühüm memarlıq simvoludur.
