kişi

Kişi, bioloji baxımdan insan cinsinin nümayəndəsidir. Bioloji cinsi fərqləndirən əsas amil onun genetik quruluşudur: tipik olaraq, kişilərdə bir X xromosomu və bir Y xromosomu olur (XY genotipi). Bu, qadınlarda olan XX genotipindən fərqlənir. Y xromosomunda yerləşən SRY geni embrional inkişaf zamanı kişi cinsinə xas cinsi orqanların və xüsusiyyətlərin formalaşmasına səbəb olur. Ergenlik dövründən etibarən, kişi cinsi hormonları olan androgenlər (əsasən testosteron) fəal şəkildə ifraz olunur. Bu hormonlar ikincili cinsi əlamətlərin – səs tembrinin qalınlaşması, bədən tüklərinin yayılması, inkişaf etmiş əzələ kütləsi və çiyin qurşağının enlənməsi – formalaşmasında həlledici rol oynayır. Tarixən və sosial baxımdan, "kişi" anlayışı cəmiyyətdə müxtəlif rollarla əlaqələndirilmişdir. Bu rollar mədəniyyətdən və dövrdən asılı olaraq dəyişsə də, ənənəvi olaraq kişilərə fiziki güc, qərar vermə qabiliyyəti, təminatçı və mühafizəçi funksiyaları aid edilmişdir. Müasir cəmiyyətlərdə isə cinsi rolların sərhədləri daha çevik və bərabərhüquqlu hala gəlir, lakin kişi kimliyi həm bioloji, həm də sosial aspektləri özündə birləşdirməkdə davam edir.