qrammofon

Qrammofon (yunanca "səs yazan") səsin mexaniki üsulla yazılması və təkrar istehsalı üçün nəzərdə tutulmuş, musiqi tarixinin ən mühüm ixtiralarından biridir. Tomas Edisonun 1877-ci ildə kəşf etdiyi silindrik fonoqrafdan fərqli olaraq, Emil Berliner 1887-ci ildə yastı disk (val) prinsipini tətbiq edərək qrammofonu ixtira etdi. Bu yenilik kütləvi istehsalı asanlaşdırdı və səs sənayesində inqilab yaratdı. Quruluşu disk üzərindəki spiral formalı oyuqları izləyən iynə və titrəyişləri gücləndirən diafraqmadan ibarətdir. İlkin modellər mexaniki yolla (əllə qurdalanaraq) işləsə də, sonradan elektriklə işləyən pikaplar yayıldı. Qrammofon valları XX əsrin əvvəllərində musiqinin geniş kütlələrə çatmasında, eləcə də Azərbaycan muğam sənətinin qorunub saxlanmasında böyük rol oynamış, mədəniyyət simvoluna çevrilmişdir. Bu gün antik qrammofonlar kolleksiyaçıların maraq obyektidir.