təbiət hadisəsi

Təbiət Hadisəsi (Natural Phenomenon) Yer kürəsinin geologiyasında, atmosferində və ya biosferində insan müdaxiləsi olmadan baş verən istənilən təbii proses və ya fiziki hadisədir. Bu hadisələr geniş bir spektri əhatə edir – yumşaq və zərərsiz proseslərdən tutmuş, təbii fəlakətlərə qədər. Təbiət hadisələri planetimizin daim dəyişən və dinamik bir sistem olduğunu sübut edir. Təbiət hadisələri əsasən üç böyük qrupa bölünür: Meteoroloji və Atmosfer Hadisələri: Bunlar atmosferdə baş verən və hava şəraitini formalaşdıran proseslərdir. Buraya yağış, qar, külək, şimşək, qasırğa (siklonlar) və tufanlar daxildir. Onların əsas səbəbi Yer səthindəki qeyri-bərabər istilik paylanması və hava kütlələrinin hərəkətidir. Geoloji və Hidroloji Hadisələr: Yer qabığında və su hövzələrində baş verən proseslərdir. Bunlara zəlzələlər, vulkan püskürmələri, torpaq sürüşmələri, sel və daşqınlar aiddir. Bu hadisələrin əsas mənbəyi tektonik plitələrin hərəkəti, mantiyanın istiliyi və suyun eroziya gücüdür. Bioloji Hadisələr: Bioloji sistemlərdə və ekosistemlərdə baş verən proseslərdir. Məsələn, miqrasiya (quşların və heyvanların), yarpaqtökmə (xəzan) və ya müəyyən növ populyasiyalarının kəskin artımı. Bəzi təbiət hadisələri (məsələn, xəzan, yağış) həyat üçün vacib və faydalı olsa da, güclü intensivlikdə baş verən hadisələr təbii fəlakətlərə çevrilə bilər. Bu fəlakətlər insan həyatına, iqtisadiyyata və infrastruktura böyük ziyan vurur. Məhz buna görə də, müasir elm təbiət hadisələrinin proqnozlaşdırılması, monitorinqi və onların fəsadlarının azaldılması (məsələn, zəlzələyə davamlı tikinti) sahəsində davamlı işlər aparır.