Xəzər dənizi

Xəzər dənizi – Yer kürəsində sahəsinə görə ən böyük axarsız göl (qapalı su hövzəsi) hesab olunur. Böyük ölçüləri və duzlu sularına görə tarixi və iqtisadi əhəmiyyətinə görə dəniz adlandırılsa da, coğrafi baxımdan göldür. Xəzər dənizi Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşir və sahəsi təxminən 371,000 km²-dir, bu da dünya göllərinin ümumi su ehtiyatının təxminən 44%-ni təşkil edir. Dənizin səviyyəsi dəyişkəndir və hal-hazırda Dünya Okeanı səviyyəsindən təxminən 28 metr aşağıdadır. Dənizin duzluluğu (orta hesabla 1,2%) isə dünya okeanının duzluluğundan təqribən üç dəfə azdır. Xəzər dənizi beş sahil ölkəsi tərəfindən əhatə olunur: Azərbaycan, Rusiya, Qazaxıstan, Türkmənistan və İran. Xəzərə irili-xırdalı 130-dan çox çay tökülür. Onların arasında ümumi illik axının təxminən 80%-ni təmin edən Volqa çayı xüsusi yer tutur. Kür çayı da əhəmiyyətli axın gətirən çaylardan biridir. Xəzər dənizinin dibi zəngin neft və qaz yataqlarına malikdir ki, bu da onu geosiyasi və iqtisadi baxımdan region üçün həlledici mərkəzə çevirir. Azərbaycan iqtisadiyyatında Xəzərin neft-qaz ehtiyatları əsas sütun rolunu oynayır. Həmçinin, Xəzər dənizi unikal bioloji müxtəlifliyə sahibdir. O, dünyada nadir olan Xəzər suitisinin yeganə yaşayış yeri və nərə balıqlarının (o cümlədən kürü istehsalının) əsas mənbəyidir. Dənizin səviyyəsinin dəyişməsi və ekoloji çirklənmə Xəzərin təbii resursları və ekosistemi üçün əsas təhdidlər olaraq qalır.