Ağdam Cümə məscidi

Ağdam Cümə Məscidi Azərbaycanın Qarabağ memarlığı məktəbinin görkəmli nümunələrindən biridir. Məscid 1868-1870-ci illərdə istedadlı memar Kərbəlayi Səfixan Qarabaği tərəfindən inşa edilmişdir. Abidə daşdan tikilmiş əsas binadan və fasadın künclərindən yüksələn iki kərpic minarədən ibarətdir. İbadət salonu ortada dörd sütuna dayanan ənənəvi kvadrat plana malikdir, yan tərəflərdə isə qadınlar üçün nəzərdə tutulmuş iki mərtəbəli eyvanlar yerləşir. Ağdam şəhərinin 1993-cü ildə Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı nəticəsində Cümə Məscidi ciddi vandalizmə məruz qalmışdır. İşğal dövründə məscidin interyeri dağıdılmış, daxilində qraffiti yazılmış, hətta İslam dininə hörmətsizlik əlaməti olaraq mal-qara saxlanılmışdır. Bu, mədəni irsə qarşı yönəlmiş açıq təcavüzün bariz nümunəsi idi. Azərbaycanın 2020-ci ildə Ağdamı işğaldan azad etməsindən sonra Cümə Məscidinin bərpasına başlanılmışdır. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə, yerli və Avstriyadan cəlb olunmuş xarici mütəxəssislərin iştirakı ilə aparılan konservasiya və restavrasiya işləri məscidi orijinal memarlıq üslubuna uyğun olaraq tarixi görkəminə qaytarmışdır. Bərpa olunmuş Ağdam Cümə Məscidi Qarabağın mədəni irsinin dirçəlişinin simvoludur və bölgədəki dini abidələrin yenidən həyata qayıdışını təsdiqləyir.