oyma sənəti

Oyma sənəti müxtəlif sərt materialların (taxta, daş, sümük, metal və s.) üzərində xüsusi alətlərlə naxışlar, relyeflər və ya heykəltəraşlıq kompozisiyaları yaratmaq prosesidir. Bu sənət növü insan fəaliyyətinin ən qədim sahələrindən biri hesab olunur və sadəcə dekorasiya deyil, həm də tarixi, mədəni və mənəvi dəyərləri özündə əks etdirən bədii ifadə vasitəsidir. Oyma sənətinin tarixi neolit dövrünə, insanların sadə alətlərlə sümük və daş üzərində işləməyə başladığı dövrə qədər uzanır. Daha sonra sənət Misir, Mesopotamiya və Asiya mədəniyyətlərində geniş yayılmış, memarlıq, dini əşyalar və məişət əşyalarının bəzədilməsində tətbiq edilmişdir. Azərbaycan mədəniyyətində taxta və daş üzərində oyma ənənəsi (məsələn, İçərişəhərdəki evlərin bəzəkləri və xalça motivləri) xüsusilə zəngin və dərin köklərə malikdir. Oyma Sənətinin Əsas Növləri Oyma sənəti istifadə olunan materiala görə təsnif edilir: Taxta üzərində oyma (Ağac oyma): Azərbaycanda ən populyar növlərdən biridir. Qapılar, pəncərələr, mebel və musiqi alətləri bəzədilir. Bu sənət, adətən, dərinlik (həkkaklıq) və ya səthi naxış (rəsm oyma) kimi icra olunur. Daş üzərində oyma: Əsasən memarlıq abidələrinin, sərdabələrin və qəbir daşlarının bəzədilməsində istifadə olunur. Məsələn, Qobustan qayaüstü rəsmləri bu sənətin erkən nümunələridir. Sümük və Metal üzərində oyma: Zərgərlikdə, silah bəzəklərində və kiçik dekorativ əşyalarda tətbiq olunur. Tələb olunan Bacarıqlar Oyma sənəti yüksək səviyyəli dəqiqlik, səbr, məkan təsəvvürü və alətlərlə incə işləmə bacarığı tələb edir. Sənətkarın əlində material, adi bir parçadan sənət əsərinə çevrilir. Bu sənət hazırda əlilliyi olan şəxslərin peşə-əmək reabilitasiyası proqramlarında da öyrədilir ki, bu da onların əmək bazarına çıxışına şərait yaradır.